(က)။ မုဒုတၱာေယဝ စ ကမၼနိေယ
( ခ )။ ကမၼကၡေမ ကမၼေယာေဂၢတိ ဝုတၱံ ေဟာတိ။
( ဂ )။ မုဒု ဟိ စိတၱံ ကမၼနိယံ ေဟာတိ သုဓႏၲမိဝ သုဝဏၰံ ။
(ဃ)။ တဒုဘယမၸိ စ သုဘာဝိတတၱာ ဧဝ။
( င)။ ယထာဟ – ‘‘နာဟံ, ဘိကၡေဝ, အညံ ဧကဓမၼမၸိ သမနုပႆာမိ,
ယံ ဧဝံ ဘာဝိတံ ဗဟုလီကတံ မုဒု စ ေဟာတိ ကမၼနိယၪၥ,
ယထယိဒံ, ဘိကၡေဝ, စိတၱ’’ႏၲိ ။
( ၁ )။ ( င)-ဝါက်၌ဥပမာဝါက်ကိုသာ လိုက္ပုဒ္မ်ားပါဝင္ေစလွ်က္ အနက္ေယာဇနာ
ပါ။
( ၂ )။ ( ခ ) ကို အႏုသေႏၶ။ ( ဂ ) သေဘာဂပုစၧာ။ (ဃ) ေစာဒနာ။ ( င )ဝါက်
သေဘာဂပုစၧာ တက္ပါ။
( ၃ )။ ( ခ )စေသာဝါက်မ်ားကို အေၾကာင္းျပအမည္ေပး၍ (ဃ)ဝါက်၌ ဘာသိတံ -
ပုဒ္ကို သဒၵါနည္းစာစပ္ပါ။
( ၄ )။ ( ဂ ) ဝါက်ရွိ သုဝဏၰံပုဒ္ကို အစိတ္အေပါင္း ဝစနတၳျပဳ၍ အေပါင္းကိုသာ
ဉာတ္နည္းအရ ေကာက္ျပခဲ့ပါ။
( ၅ )။ ဘိကၡေဝ-၌ ဓာတု-ဓာတြတၳ ပစၥယ-ပစၥယတၳ စုံလင္စြာ ေဖၚျပခဲ႔ပါ။
( ၆ )။ (က+ ခ)တို႔၌ အ႒ကထာေဘာဂကို ေဖၚ၍ သံဝဏၰနာ အမည္ၫႊန္းပါ။
( ၇ )။ (ဃ)၌ ဗဟုလီကတံ / ဗဟုလကတံ ဟု ပါဌ္ႏွစ္ေထြရွိရာ သင့္ရာပါဌ္ကို
ယုတၱိျပ၊ ဆုံးျဖတ္ပါ။
( ၈ )။
(၁၀)။ သမႏုပႆာမိ-၌ ဓာတြတၳကိုယူ၍ ပဒ႒ာနဟာရ ေနတၱိနည္းထုတ္ပါ။
++++++++++
နံပါတ္ ( ၁ )
( ၁ )။ ဘိကၡေဝ၊ တို႔။ ဘာဝိတံ၊ ေသာ။ ဗဟုလိကတံ၊ ေသာ။ ဣဒံစိတၱံ၊ သည္။
မုဒုဘူတာစ၊ ႏူးည့ံသည္လည္ေကာင္း။ ကမၼနိယဥၥ၊ တန္ခိုးအမႈ႔၌ ခန္႔သည္လည္
ေကာင္း။( ဝါ ) တန္ခိုးအမႈ႕အားခံသည္လည္ေကာင္း။ ေဟာတိယထာ၊ျဖစ္သကဲ႔သို႔။
နံပါတ္ ( ၂ )
( ၂ )။ ဤသို႔ (က) ဝါက်ျဖင့္ ကမၼနိယ-မည္ျခင္းအေၾကာင္းကို ျပဆိုၿပီး၍။
ယခုအခါ၌ ယင္းပုဒ္၏ ဝစနတၳ ( ကမၼကၡေမကိုၾကည့္ )၊ ပဒပိ႑တၳကိုျပျခင္းငွါ
( ကမၼေယာဂၢကိုၾကည့္ ) ( ခ )ကို မိန္႔။
( ဂ )။ ဆရာ ဆရာသည္ (က)ျဖင့္ မုဒုဘူတကို ကမၼနိယ၏ အေၾကာင္း၏အျဖစ္
ျဖင့္ ဖြင့္ဆိုေတာ္မူ၏ ။
ပါဠိေတာ္၌ မုဒုဘူေတ ကမၼနိေယ ဟု သာမည အားျဖင့္ ေဟာေတာ္မူ
သည္မဟုတ္ပါေလာ။ ( ဝါ ) ဝိေသသအားျဖင့္ မေဟာမေဟာသည္မဟုတ္ပါေလာ။
ထိုသို႔ျဖစ္ပါလွ်က္ မုဒုဘူေတကို ကမၼနိေယပုဒ္၏ အေၾကာင္း၏အျဖစ္ျဖင့္
ဖြင့္ဆိုေသာဆရာစကားသည္ အသို႔လွ်င္ သင့္ရာပါအ့ံနည္း ။
ဤသို႔ေမးဖြယ္ရွိေသာေၾကာင့္ ( ဂ ) ကို မိန္႔။
( ဥပေမယ်ပကၡကိုသာ ၾကည့္၍ ဒဠွီၾကံထားသည္ )
နိယံ။ ။ အာဂမာဟိ ေရွနားရွိ ယုတၱိ ဒဠွီမ်ားသတည္း ။
( ဥပမာန ဥပေမယ် ႏွစ္ခုလုံးကိုၾကည့္လွ်င္ တပၸါကဋီကရဏဝါက်။)
နိယံ။ ။ ဥပမာစုံ နိယတ္စုံ ဖြင့္တုံ ပါကဋီ။
(ဃ)။ ဆရာ ဆရာသည္ ဆိုခဲ့ၿပီးေသာဝါက်တို႔ျဖင့္ မုဒုဘူေတ ကမၼနိေယႏွစ္ပုဒ္
ကို ဖြင့္ဆိုေတာ္ မူ၏။
စတုတၳဈာန္ကို ေကာင္းစြာပြားေစအပ္သည္၏ အျဖစ္ေၾကာင့္ မုဒုဘူတ
သာ ျဖစ္ပါသေလာ။
နိယံ။ ။ အေပါင္းႏွင့္ေျဖ အစိတ္ေျဖ တင္ေလအာေဘာ္သာ။
( တနည္း ) ေကာင္းစြာ ပြားေစအပ္သည္၏ဟူေသာ အေၾကာင္းမွ
တပါးေသာအေၾကာင္းေၾကာင့္လည္း မုဒုဘူတ ကမၼနိယ ျဖစ္ပါသေလာ။
နိယံ။ ။ ေနာက္သမုစၥယ အေျဖျပ ဧဝ အာေဘာ္တင္။
အဘယ္အေၾကာင္းေၾကာင့္ မုဒုဘူတ ကမၼနိယ ျဖစ္ပါသနည္း။
ယင္းတို႔၏ အေၾကာင္းကို မျပဆိုေျခေသာ္ ဆရာ့အား အဗ်ာပိတ
အပရိပုဏၰေဒါသ သင့္ေရာက္ရာ၏ ။
ဤသို႔ ေစာဒနာဖြယ္ရွိေသာေၾကာင့္ (ဃ)ကိုမိန္႔။
အဓိပၸါယ္ကား စတုတၳဈာန္ကို ေကာင္းစြာပြားေစအပ္သည္၏ အျဖစ္ေၾကာင့္ မုဒုဘူတ ( တနည္း ) စတုတၳဈာန္ကို ေကာင္းစြာပြားေစအပ္သည္၏ အျဖစ္ေၾကာင့္မွ တပါးေသာ အေၾကာင္းေၾကာင့္လည္း မုဒုဘူတ ကမၼနိယ ျဖစ္သည္မဟုတ္ သုဘာဝိတေၾကာင့္ မုဒုဘူတ ကမၼနိယ ႏွစ္ပါးစုံျဖစ္၏ဟု
အေၾကာင္းကို ငါျပဆိုေသာေၾကာင့္ သင္တင္တိုင္းေသာ အဗ်ာပိတ အပရိပုဏၰ
ေဒါသ ငါ့အားမေရာက္ ကင္းစင္လြင့္ေပ်ာက္ပါ၏ ဟူလို။
( င )။ ။ ဆရာ ဆရာသည္ (ဃ) ျဖင့္ မုဒုဘူတ ကမၼနိယ ႏွစ္ပါးတို႔၏ သုဘာဝိတ
ျဖစ္၏ဟု ( တနည္း ) သုဘာဝိတေၾကာင့္ မုဒုဘူတ ကမၼနိယ ႏွစ္ပါးျဖစ္၏ဟု
ဖြင့္ဆိုေတာ္ မူ၏။
ယင္းစကားကို ဆရာပစၥကၡသယမ႓ဴဉာဏ္ရ၍ ဆိုပါသေလာ အဘယ္
သာဓကိုေထာက္၍ ဆိုပါသနည္း။
ဤသို႔ ေမးဖြယ္ရွိေသာေၾကာင့္ ( င ) ကို မိန္႔။
အဓိပၸါယ္ကား--မဟုတ္ နာဟံ ဘိကၡေဝ စေသာသာဓကကို ေထာက္၍ ဖြင့္ဆို၏ ဟူလို။
နံပါတ္ ( ၃ )
( ခ ) ကမၼနိေယ ပုဒ္၏ ပဒပိ႑တၳကို ျပေသာေၾကာင့္ ဝိတၳာရ ဝါက်။
( ဂ ) သည္ (က)ကို ဥပမာ ဥပေမယ်တို႔ျဖင့္ ထင္ရွားေအာင္ျပေသာေၾကာင့္ တပၸါကဋီကရဏ ဝါက်။
အမွာ။ ။ ဥပေမယ်ဝါက်ကိုသာ ၾကည့္လွ်င္ ဒဠွီကရဏဝါက် ၾကံႏိုင္သည္။
(ဃ) သုဘာသိတေၾကာင့္သာ မုဒုဘူတျဖစ္ပါသေလာ ဟူေသာ
ေစာဒနာ ဖြယ္ကို ပါယ္ေျဖလို၍ ဆက္တက္လာေသာေၾကာင့္ ဝါက်ာရမ႓ဝါက်။
( င ) သည္ (ဃ) ကို အာဂုံပါဠိအားျဖင့္ ခိုင္ၿမဲေအာင္ျပဳေသာေၾကာင့္
တပၸါကဋီကရဏဝါက်။
စာစပ္။ ။ ဘာဝိတံကား ေသာ-ဟူ၍အနက္ေပးေသာေၾကာင့္ ယံဓမၼဇာတံ၌ တုလ်ာဒိကရဏဝိေသသန စပ္ ( မအူသ် )
ဘာဝိတံကား ေသာ္-ဟု အနက္ေပးေသာေၾကာင့္ ေဟာတိ၌ လကၡဏႀကိ
ယာ စပ္ ( ဂဏၭိ သစ္ )
ဘာဝိတံကား သည္-ဟူ၍ အနက္ေပးေသာေၾကာင့္ သမာနံ-ဟူေသာ
ပါဌေသသ၌ ဝုတၱကတၱား စပ္ ( ဘာသာဋီကာ )
နံပါတ္ ( ၄ )
ဝဏၰိတေဗၺာ ဒ႒ေဗၺာတိ ဝေဏၰာ ( ဝဏၰ + အ ) ဋီကာေက်ာ္
ဝေဏၰတိ ဝိကာရံ အာပဇၨမာနံ ဟဒယဂၤတဘာဝံ ပကာေသတီတိ ဝေဏၰာ။
( ဝဏၰ + အ ) တိပိဋကအဘိဓာန္ ။
ေသာဘေဏာ ဝေဏၰာ ယႆတိ သုဝဏၰံ ။ ( ဓာန္ ဋ ီ )
သုဝဏၰ ဟူေသာ သမာသ္ပုဒ္အရကား တင့္တယ္ေသာ အဆင္းသည္ မုခ်။
ထို၏ ေရႊျဒပ္ႏွင့္ ဂုဏ္+ဂုေဏး / ဌာနီ+ဌာန စပ္ျခင္း ဌာႏူ။
ယ-အညပုဒ္အရကား ထို.....ေသာတင့္တယ္ေသာ အဆင္းရွိေသာ ေရႊျဒပ္ ရ၏။
“ကမၼနိေယ ဉာတ္ေကာက္”
ကရဏံ ကမၼံ ( ကရ + ရမၼ )
ကမၼနိ ခမံ ကမၼနိယံ ( ေမာက္ )
ကမၼဳေနာ ခမံ ကမၼနိယံ ( မအူ )၊ တသၼႎ ကမၼနိေယ။
ကမၼ-ပုဒ္အရကား ဝိကုဗၺနစေသာ တန္ခိုးအမႈ႔သည္ မုခ်။
ထို၏ စတုတၳစ်ာန္စိတ္ႏွင့္ အက်ိဳး+အေၾကာင္း စပ္ ဌာႏူ။
ဣယ-ကား ထို....ေသာ ဝိကုဗၺနစေသာ တန္ခိုးအမႈ႔အား ေလ်ာက္ပတ္ေသာ
စတုတၳစ်ာန္စိတ္ ရ၏။
ဝေသသန ဆက္ေကာက္။
မွတ္ခ်က္။ ။ ကမၼနိယညာ ( ေမာက္ ၄။ ၇၃ ) ျဖင့္ သာဓုအနက္၌ နိယ
ပစၥည္း သတ္၍ ကမၼနိသာဓု ကမၼနိယံ ကမၼညံ ဟုျပဆိုထားပါသည္။
»» သုဓႏၲံ ဉာတ္ေကာက္။
ဝမီယိတၳာတိ ဝႏၲံ ( ဝမု + တ )
သု႒ဳ ဓႏၲံ သုဓႏၲံ ။
သု-ဝိေသသနပုဒ္အရကား သု႒ဳေဘာဂုဏ္ မုခ်။
ထို၏ မႈတ္အပ္ၿပီးေသာ ေရႊႏွင့္ ဂုဏ္+ဂုေဏး စပ္ ဌာႏူ။
သမာသ္ပုဒ္လုံး အရကား ထို.... ေသာ ေရႊျဒပ္ ရ၏။
နံပါတ္ ( ၅ )
ဘိကၡေဝ= ဘိကၡ၊ ယာစနတၳ၊ ႐ူပစၥည္း၊ ကတၱဳသာဓနတၳ။
ဘိဒိ ၊ ဘိႏၵနတၳ၊ ။ ။
ဘီသဒၵဴပ ပဒ-ဣကၡ၊ ဣကၡနတၳ၊ ။ ။
နံပါတ္ ( ၆ )
(က) ျဖင့္ ပါဠိေတာ္၌ မုဒုဘူေတပုဒ္သည္ ကမၼနိေယ ပုဒ္၏ အေၾကာင္း၏
အျဖစ္ကိုလည္ေကာင္း ၊ စတုတၳစ်ာန္စိတ္၏ တန္ခိုးအမႈ႔၌ ခံ၏ဟူသည္ ႐ူပႆ
ကမၼညတာ ကဲ့သို႔ ဥတု, စိတ္, အာဟာရ ေကာင္းေသာေၾကာင့္ ခ့ံသည္မဟုတ္
ႏူးည့ံေသာေၾကာင့္သာ ခံ၏ဟူေသာ အဓိပၸါယ္ကို သိေစပါသည္။
( ခ ) ကမၼကၡေမ ျဖင့္ ကမၼနိေယ ပုဒ္ကို ကမၼ+ဣေယ ဟု ပုဒ္ျဖတ္။
ဣယ ပစၥည္း ဇာတတဒၶိတ္ အနက္၌မသက္ ခမ-တဒၶိတ္အနက္၌ သက္။
ကမၼနိ ခမံ ( ဝါ ) ကမၼဳေနာ ခမံ ကမၼနိယံ ဟု ျပဳ။
ကမၼေယာဂၢ ျဖင့္ အမႈ႔၌ ခံ့၏ ဟူသည္ ဝိကုဗၺန စေသာ အမႈ႔အား
သင့္ေလွ်ာ္ ေလွ်ာက္ပတ္ေသာ အရည္အျခင္း ရွိျခင္းပင္တည္း ဟူေသာ
အဓိပၸါယ္ကို သိေစပါသည္။
နံပါတ္ ( ၇ )
ဗဟုလီကတံ / ဗဟုလကတံ
ယထာရဟ မိဝဏၰာဂေမာ ဘူကေရသု ( နီတိသုတ္ - ၁၃၃၈ ) ျဖင့္ ဘူ ,ကရ
ဓာတ္-ေႏွာင္းရာ၌ရာဝယ္ ထိုက္သည့္အားေလ်ာ္စြာ ဣဝဏ္လာ၍ ၿပီးေသာေၾကာင့္
လည္ေကာင္း၊ ပိဋကတ္ေတာ္၌ ဗဟုလီကတႏၲိ ပုနပၸဳနံ ကတံ စသည္ျဖင့္ ဤ-အကၡ
ရာ လာေသာ ျပယုဂ္မ်ားစြာ ရွိေသာေၾကာင့္ ဗဟုလီကတံ-ပါဌ္ သင့္ပါသည္။
သုတ္၌ ယထာရဟံပါဌ္ျဖင့္ မႏုႆဘူေတာ ကမၼကာေရာ စေသာ ပါဌ္မ်ား
၌သာ ဣဝဏ္မလာပုံကို ျပထားေသာေၾကာင့္လည္းေကာင္း ဗဟုလိကတံပါဌ္ကို
ပိဋကတ္ေတာ္၌ မေတြ႕ေသာေၾကာင့္လည္ေကာင္း ဗဟုလိကတံပါဌ္ မသင့္ပါ။
ဗဟုလီကတံ / ဗဟုလိကတံ
ဘူကရဓာတူသု ပေဒသု နာမိကာပဒေတာ ယထာရဟံ ဣကာရ ဤကာရ
ဂေမာ ေဟာတိ ( ပ ) ဗဟုလိကတာ ဝိပႆိကတံ ( နီတိသုတၱ-၁၃၃၈ )ကိုေထာက္
၍ ကရဓာတ္ေႏွာင္းရာဝယ္ ဗဟုလပုဒ္ေႏွာင္ ဣ-အကၡရာလာ၍ ၿပီးေသာေၾကာင့္
ဗဟုလိကတံ-ပါဌ္ သင့္ပါသည္ ။ သို႔ေသာ္ ပိဋကတ္၌ မေတြ႕။
ဗဟုလီကတႏၲိ ပုနပၸဳနံ ကတံ ဟု ( ဒီ႒၊ ၂ ။ ၁၄၄ ) ၌ ဖြင့္ျပထားေသာေၾကာင့္
လည္ေကာင္း ၊ ကရ - ဓာတ္ ေႏွာင္းရာဝယ္ အဘူတေဗၺာအနက္၌ ( ယခင္ ၌ မျဖစ္
ယခုျဖစ္လာဟူေသာအနက္ ) စီ - ပစၥည္း သက္၍ ၿပီးေသာေၾကာင့္ လည္ေကာင္း
ဗဟုလီကတံပါဌ္ သင့္ပါသည္ ။
သုဓႏၲံ / သုဒႏၲံ
ဓမ = သဒၵတိ သံေယာေဂသု၊ ဓမ ဓာတု သေဒၵစ မုခဝါေတန သဒၶႎ ဝတၱိ
( ပ ) ဒုတိယေတၳ အဂၢႎ ဓမတိ ( နီတ္ိဓာတု ၊ ၁၃၂ ) ကိုေထာက္၍ သု+ဓမ+တ ျဖင့္
ဓာတြန္ႏွင့္တကြ တ - ပစၥည္း ကို တ-ျပဳ၍ ၿပီးေသာေၾကာင့္ သုဓႏၲံပါဌ္ သင့္ပါသည္။
ဒမ ဓာတ္သည္ ဂတိ-အနက္ကိုလည္ေကာင္း ဒမု-ဓာတ္သည္ ဒမန အနက္
ကိုလည္ေကာင္း ေဟာသည္ျဖစ္၍ မႈတိၾထင္းအနက္ကို မေဟာေသာေၾကာင့္
သု+ဒမ+တ ျဖင့္ ႐ုပ္ၿပီးေသာေၾကာင့္ သုဒႏၲံပါဌ္ မသင့္။
နံပါတ္ ( ၁၀ )
သမႏုပႆာပိ၌ ဓာတြတၳအရကား ( အႏၲတၳ ) မဟာကိရိယာ ဉာဏသမၸ
ယုတ္စိတ္ေလးခု၌ယွဥ္ေသာ သဗၺညဳတဉာဏ္ ကိစၥတတ္သာ ပညာေစတသိတ္
ယူ၍ ( အရဟတၱမဂ္ဉာဏ္ သို႔မဟုတ္ သဗၺညဳတဉာဏ္ ) ဥဗုဒ္မူ ( ႏွာ-၃၂ ) အတိုင္းထုတ္ေလ ။
အမွာ - အပဓာနတၳအားျဖင့္ ေကာက္ဟုေမးလွ်င္ မိဝိဘတ္အရကို ေကာက္ရ-
မည္။
No comments:
Post a Comment
winnaing007.mm@gmail.com